Najnowsze izotopowe metody badawcze mogą znacząco zaważyć na odkryciu kolejnych złóż węglowodorów w Polsce. Specjaliści z Państwowego Instytutu Geologicznego – PIB szykują projekt badawczy, który pozwoli dokładniej lokalizować wtórne, konwencjonalne złoża ropy naftowej i gazu ziemnego związane pośrednio z gazem i ropą w łupkach.
Projekt, nad którym pracują naukowcy ma mieć charakter międzynarodowy. Dotyczy on wykorzystania najnowocześniejszych metod izotopowych Ren-Osm w identyfikacji źródeł i wieku ropy naftowej w skałach paleozoicznych krawędzi wschodnioeuropejskiej platformy prekambryjskiej (”Application of Re-Os method to resolve problems of an age and origin of oils in the Polish Paleozoic Basin – groundwork for a co-operative project“). Badania mają dotyczyć nie tylko strefy lądowej, ale też morskiej.
Badania z wykorzystaniem metody Re-Os mają służyć udowodnieniu istnienia złóż wtórnych w osadach młodszych niż łupki dolnego paleozoiku. Źródłem tych wtórnych nagromadzeń, jak sądzą naukowcy, są najprawdopodobniej niekonwencjonalne złoża węglowodorów. Ma to związek z tektoniczną aktywnością krawędzi kratonu wschodnioeuropejskiego, która to aktywność mogła spowodować ucieczkę węglowodorów z łupków do osadów młodszych. Istotne jest tutaj określenie wieku takiej migracji oraz powiązania jej z wiekiem powstania pułapek i ich uszczelnienia w skałach młodszych.
Dzięki nowej metodzie możliwa byłaby ocena potencjału złóż wtórnych powiązanych z występowaniem łupków, stanowiących wcześniej pułapkę dla węglowodorów. Otworzyłoby to nowe możliwości w poszukiwaniu i rozpoznawaniu nagromadzeń ropy i gazu. Amerykańskie przykłady pokazują, że migracja węglowodorów z łupków jest możliwa, a jej rezultatem może być powstanie wtórnych złóż konwencjonalnych. W Polsce może być podobnie, o czym świadczy odkrycie tego typu złóż w okolicach Tucholi.
Specjaliści z Państwowego Instytutu Geologicznego – PIB pracują nad projektem dotyczącym nowych metod izotopowych wraz z partnerami z zagranicy. Pod koniec listopada ub.r. w Instytucie odbyło się w tej sprawie spotkanie robocze z udziałem sekretarza naukowego PIG-PIB prof. dr hab. Stanisława Mikulskiego, Huberta Kiersnowskiego oraz prof. Holly Stein z i prof. Judith Hannah z Colorado State University oraz Oslo University. Obie panie są znanymi na świecie specjalistkami w dziedzinie zastosowań metod izotopowych Re-Os w badaniach surowcowych oraz paleośrodowiskowych.
W spotkaniu uczestniczyli również przedstawiciele firm naftowych – P. Kubala (Lotos Petrobaltic), M. Tomaszczyk (PGNiG), P. Roman (Orlen Upstream) – a także Instytutu Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk (ING PAN) oraz pracownicy Instytutu głównie z Programu Bezpieczeństwo Energetyczne.
Jak podkreślał podczas spotkania prof. Mikulski, dzięki wieloletniej współpracy Instytutu z amerykańskimi naukowcami, w dziedzinie aplikacji metod izotopowych Re-Os, udało się rozwiązać istotne problemy badawcze związane m.in. z wiekiem oraz źródłem mineralizacji siarczkowych, głównie molibdenonośnych, złotonośnych czy miedzionośnych, w różnych jednostkach metalogenicznych w Polsce. Wyniki prac opublikowane zostały w kilkunastu publikacjach i przedstawione na międzynarodowych konferencjach naukowych.
Metodyka badań izotopowych Re-Os z powodzeniem może być wykorzystywana także w identyfikacji anoksycznych warunków paleośrodowiskowych i źródeł węglowodorów, o czym mówiła prof. H. Stein prezentując przykłady z basenu norweskiego Morza Północnego („Re-Os systematics in organic material – a tool for correlation and a paleo-environmental indicator”). Prof. J. Hannah przedstawiła zaś kilka przykładów zastosowań badań Re-Os w zakresie migracji i pochodzenia węglowodorów (”Re-Os behavior in hydrocarbons – resolving migration histories”). Zakres i założenia samego projektu nakreślił H. Kiersnowski (PIG-PIB), a prof. dr hab. M. Jarosiński (PIG-PIB) przedstawił wyniki analizy procesu ucieczki i migracji ropy i gazu z formacji skał „łupkowych” uzyskane w ramach realizacji projektu ShaleMech. Zebrani mogli też zapoznać się z nową interpretacją i rekonstrukcją ruchów tektonicznych w polskiej strefie krawędzi platformy wschodnioeuropejskiej – w części lądowej i morskiej. Wyniki tych badań przedstawił dr hab. Piotr Krzywiec z Instytutu Nauk Geologicznych PAN.
Szczegółowo zostały także omówione założenia metodyczne oraz możliwy zakres projektowanych prac badawczych. Teraz badacze szukają źródeł finansowania projektu.
S. Mikulski, H. Kiersnowski, wsp. A. Rudnicki
