Łupki to nie wszystko

Najnowsze izotopowe metody badawcze mogą znacząco zaważyć na odkryciu kolejnych złóż węglowodorów w Polsce. Specjaliści z Państwowego Instytutu Geologicznego – PIB szykują projekt badawczy, który pozwoli dokładniej lokalizować wtórne, konwencjonalne złoża ropy naftowej i gazu ziemnego związane pośrednio z gazem i ropą w łupkach.

Projekt, nad którym pracują naukowcy ma mieć charakter międzynarodowy. Dotyczy on wykorzystania najnowocześniejszych metod izotopowych Ren-Osm w identyfikacji źródeł i wieku ropy naftowej w skałach paleozoicznych krawędzi wschodnioeuropejskiej platformy prekambryjskiej (”Application of Re-Os method to resolve problems of an age and origin of oils in the Polish Paleozoic Basin – groundwork for a co-operative project“). Badania mają dotyczyć nie tylko strefy lądowej, ale też morskiej.

Badania z wykorzystaniem metody Re-Os mają służyć udowodnieniu istnienia złóż wtórnych w osadach młodszych niż łupki dolnego paleozoiku. Źródłem tych wtórnych nagromadzeń, jak sądzą naukowcy, są najprawdopodobniej niekonwencjonalne złoża węglowodorów. Ma to związek z tektoniczną aktywnością krawędzi kratonu wschodnioeuropejskiego, która to aktywność mogła spowodować ucieczkę węglowodorów z łupków do osadów młodszych. Istotne jest tutaj określenie wieku takiej migracji oraz powiązania jej z wiekiem powstania pułapek i ich uszczelnienia w skałach młodszych.

Dzięki nowej metodzie możliwa byłaby ocena potencjału złóż wtórnych powiązanych z występowaniem łupków, stanowiących wcześniej pułapkę dla węglowodorów. Otworzyłoby to nowe możliwości w poszukiwaniu i rozpoznawaniu nagromadzeń ropy i gazu. Amerykańskie przykłady pokazują, że migracja węglowodorów z łupków jest możliwa, a jej rezultatem może być powstanie wtórnych złóż konwencjonalnych. W Polsce może być podobnie, o czym świadczy odkrycie tego typu złóż w okolicach Tucholi.

Specjaliści z Państwowego Instytutu Geologicznego – PIB pracują nad projektem dotyczącym nowych metod izotopowych wraz z partnerami z zagranicy. Pod koniec listopada ub.r. w Instytucie odbyło się w tej sprawie spotkanie robocze z udziałem sekretarza naukowego PIG-PIB prof. dr hab. Stanisława Mikulskiego,  Huberta Kiersnowskiego oraz prof. Holly Stein z i prof. Judith Hannah z Colorado State University oraz Oslo University. Obie panie są znanymi na świecie specjalistkami w dziedzinie zastosowań metod izotopowych Re-Os w badaniach surowcowych oraz paleośrodowiskowych.

W spotkaniu uczestniczyli również przedstawiciele firm naftowych – P. Kubala (Lotos Petrobaltic), M. Tomaszczyk (PGNiG), P. Roman (Orlen Upstream) – a także Instytutu Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk (ING PAN) oraz pracownicy Instytutu głównie z Programu Bezpieczeństwo Energetyczne.

Jak podkreślał podczas spotkania prof. Mikulski, dzięki wieloletniej współpracy Instytutu z amerykańskimi naukowcami, w dziedzinie aplikacji metod izotopowych Re-Os, udało się rozwiązać istotne problemy badawcze związane m.in. z wiekiem oraz źródłem mineralizacji siarczkowych, głównie molibdenonośnych, złotonośnych czy miedzionośnych, w różnych jednostkach metalogenicznych w Polsce. Wyniki prac opublikowane zostały w kilkunastu publikacjach i przedstawione na międzynarodowych konferencjach naukowych.

Metodyka badań izotopowych Re-Os z powodzeniem może być wykorzystywana także w identyfikacji anoksycznych warunków paleośrodowiskowych i źródeł węglowodorów, o czym mówiła prof. H. Stein prezentując przykłady z basenu norweskiego Morza Północnego („Re-Os systematics in organic material – a tool for correlation and a paleo-environmental indicator”). Prof. J. Hannah przedstawiła zaś kilka przykładów zastosowań badań Re-Os w zakresie migracji i pochodzenia węglowodorów (”Re-Os behavior in hydrocarbons – resolving migration histories”). Zakres i założenia samego projektu nakreślił  H. Kiersnowski (PIG-PIB), a prof. dr hab. M. Jarosiński (PIG-PIB) przedstawił wyniki analizy procesu ucieczki i migracji ropy i gazu z formacji skał „łupkowych” uzyskane w ramach realizacji projektu ShaleMech. Zebrani mogli też zapoznać się z nową interpretacją i rekonstrukcją ruchów tektonicznych w polskiej strefie krawędzi platformy wschodnioeuropejskiej – w części lądowej i morskiej. Wyniki tych badań przedstawił dr hab. Piotr Krzywiec z Instytutu Nauk Geologicznych PAN.

Szczegółowo zostały także omówione założenia metodyczne oraz możliwy zakres projektowanych prac badawczych. Teraz badacze szukają źródeł finansowania projektu.
        
S. Mikulski, H. Kiersnowski, wsp. A. Rudnicki

Wróć do poprzedniej strony