Kącik eksperta

Żaden z obecnych podmiotów, na rzecz których Minister Środowiska udzielił koncesji na poszukiwanie i/lub rozpoznawanie złóż gazu w łupkach, nie jest spółką rosyjską.

Zgodnie z prawem spółki handlowe (a więc i podmioty posiadające koncesje łupkowe) mogą być utworzone przez kilka podmiotów reprezentujących różny kapitał. Udział międzynarodowego kapitału w firmach gazowoo-naftowych jest zjawiskiem powszechnym, minimalizującym wysokie ryzyko prowadzenia prac. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nakazuje równe traktowanie wszystkich podmiotów, tzn. bez wprowadzania rozróżnienia na to, jaki kapitał reprezentują (polski czy zagraniczny).

Dodatkowo - po dniu wejścia w życie znowelizowanej ustawy Prawo geologiczne i górnicze - każdy podmiot, który będzie zamierzał ubiegać się o koncesję dotyczącą złóż węglowodorów, będzie obowiązany do poddania się weryfikacji przez Ministra Środowiska (we współpracy z innymi właściwymi organami) w procedurze kwalifikacji. Procedura ta będzie miała na celu wyłonienie podmiotów uprawnionych do wykonywania działalności w zakresie poszukiwania i rozpoznawania złóż węglowodorów lub wydobywania węglowodorów ze złóż i będzie polegać m.i.n na ocenie danego podmiotu pod kątem bezpieczeństwa państwa.

Więcej informacji na ten temat można znaleźć w uzasadnieniu do projektu ustawy.

Zobowiązania finansowe w związku w posiadaną koncesją związane są z jej udzieleniem, zmianą, bądź nałożeniem kary z tytułu rażących uchybień w działaniach koncesjobiorcy.

W fazie udzielenia, zmiany koncesji przedsiębiorca ponosi następujące koszty:

• opłata skarbowa związana z wydaniem decyzji administracyjnej – jednorazowa przy każdym postępowaniu kończącym się decyzją administracyjną,
• opłata koncesyjna– opłata naliczane każdorazowo w momencie zmiany koncesji poszukiwawczej lub poszukiwawczo rozpoznawczej z wydłużeniem terminu jej obowiązywania; jest dochodem NFOŚiGW (40%) i gmin w obszarze koncesji (60%)  - proporcjonalnie do udziału powierzchni,
• opłata za użytkowanie górnicze – związana ze zmianą terminu obowiązywania koncesji, naliczana wedle przyjętych zasad organu koncesyjnego, zamieszczonego na stronie Ministerstwa Środowiska
• opłata eksploatacyjna – naliczana jest w przypadku koncesji wydobywczej, stanowi dochód gminy lub gmin w obszarze eksploatacji złoża i NFOŚiGW w proporcji 60% i 40%

Inne opłaty wynikające z działalności koncesyjnej:

• opłata dodatkowa (art. 139 pgig) – ustalana w drodze decyzji przez organ koncesyjny w przypadku działalności wykonywanej z rażącym naruszeniem warunków określonych w koncesji, jest niezależna od opłat omówionych wcześniej, wnosi się ją w ciągu 14 dni od dnia, kiedy decyzja o jej uiszczeniu stała się ostateczna, jest dochodem NFOŚiGW (40%) i gmin w obszarze koncesji (60%)

- w przypadku poszukiwania i rozpoznawania złóż węglowodorów stanowi pięciokrotną stawkę opłaty dla danego rodzaju kopaliny za każdy rozpoczęty kilometr kwadratowy powierzchni terenu objętego taką działalnością,

- wykonywanie robót geologicznych - ustala się w wysokości 10 000 zł za każdy kilometr kwadratowy powierzchni terenu objętego taką działalnością;
- wydobywanie kopaliny – ustala się w wysokości pięciokrotnej stawki opłaty eksploatacyjnej dla danego rodzaju kopaliny, pomnożonej przez ilość wydobytej kopaliny,

• opłata podwyższona – naliczana jest w przypadku wykonywania działalności bez wymaganej koncesji lub bez zatwierdzonego projektu robót geologicznych; organami właściwym do jej naliczenia w przypadku wykonywania działalności w granicach obszarów morskich RP, w pozostałych starosta; wnosi się ją w ciągu 14 dni od dnia, kiedy decyzja o jej uiszczeniu stała się ostateczna, jest dochodem NFOŚiGW (40%) i gmin w obszarze koncesji (60%)

- w przypadku poszukiwania i rozpoznawania złóż węglowodorów ustala się ja w wysokości 50 000 zł za każdy rozpoczęty kilometr kwadratowy powierzchni terenu objętego taką działalnością,

- w przypadku wykonywania robót geologicznych ustala się w wysokości 40 000 zł za każdy kilometr kwadratowy powierzchni terenu objęty działalnością,

- wydobywanie kopaliny ustala się w wysokości czterdziestokrotnej stawki opłaty eksploatacyjnej dla danego rodzaju kopaliny, pomnożonej przez ilość jej wydobytej.

Zgodnie z art. 128 ustawy praw geolog. przedsiębiorca, który uzyskał koncesję na działalność w zakresie wydobywaniropy naftowej i gazu ziemnego (art. 22 ust. 1 pkt 2)  tworzy fundusz likwidacji zakładu górniczego, gromadzi na nim środki finansowe które  mogą być wykorzystane wyłącznie w celu pokrycia kosztów likwidacji zakładu górniczego lub jego oznaczonej części, a także zbędnych ze względów technicznych i technologicznych urządzeń, instalacji, obiektów lub wyrobisk górniczych tego zakładu.

W przypadku wydobywania węglowodorów ze złóż metodą otworów wiertniczych - przeznacza się na fundusz równowartość nie mniej niż 3% odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych zakładu górniczego, ustalanych stosownie do przepisów o podatku dochodowym. Obowiązek przeznaczania środków na fundusz powstaje w przypadku wydobywania kopalin ze złóż  od dnia wymagalności opłaty eksploatacyjnej.

Zgodnie z zapisem ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – prawo geologiczne i górnicze (art. 22, ust. 1, pkt. 1-3) koncesji na poszukiwanie lub poszukiwane i rozpoznawanie, wydobywanie węglowodorów (zarówno konwencjonalnych jak i niekonwencjonalnych) - w tym węglowodorów znajdujących się w granicach obszarów morskich Rzeczpospolitej - udziela minister właściwy do spraw środowiska.

Proces wydania koncesji ma charakter administracyjny. Stosuje się w nim przepisy:

• prawa geologicznego i górniczego,
• ustawy o swobodzie działalności gospodarczej,
• kodeksu postępowania administracyjnego

wraz z aktami wykonawczymi.

Zgodnie z ustawą pgg udzielenie koncesji następuje w drodze przetargu, o ile dany obszar koncesyjny nie podlega wyłączeniu z takiej procedury.

Zgodnie z art. 47, ust 1, pkt. 1-4 prawa geolog. są sytuacje w których procedura przetargowa nie jest stosowana.

Udzielenie koncesji nie wymaga poprzedzenia przetargiem, gdy postępowanie dotyczy obszaru objętego koncesją, z której podmiot zrezygnował zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo geologiczne i górnicze.

Procedura postępowania w takim przypadku jest identyczna jak w toku postępowania przetargowego, na który przedsiębiorca złożył wniosek w wyłączeniem przeprowadzeni przetargu.

Należy podkreślić, że Ministerstwo Środowiska prowadzi aktualnie prace nad nowelizacją ustawy Prawo geologiczne i górnicze oraz innych ustaw, które wpływają na poszukiwanie i wydobycie węglowodorów, ze szczególnym uwzględnieniem złóż niekonwencjonalnych z formacji łupkowych.