Ropa naftowa powstaje w wyniku biochemicznych oraz termicznych przeobrażeń materii organicznej, pochodzącej ze szczątków organizmów roślinnych oraz zwierzęcych.
Pierwszym etapem tworzenia się przyszłych złóż ropy jest nagromadzenie się odpowiedniej ilości materii organicznej. Ma to miejsce w warunkach przewagi akumulacji osadów w stosunku do procesów erozyjnych, przy zachowanej wysokiej dostawie szczątków organicznych. Warunki takie najczęściej spełnione są w środowiskach morskich oraz jeziornych.
Najbardziej miąższe pokłady materii organicznej akumulowane są w zbiornikach charakteryzujących się wysoką produkcją pierwotną, eutrofizacją osadów dennych oraz niską hydrodynamiką środowiska i/lub stratyfikacją wód.
Wzrost produkcji pierwotnej wywołany wysoką dostawą biogenów do strefy fotycznej skutkuje masowym zakwitem fitoplanktonu, głównie alg morskich, które stanowią podstawowe źródło morskiej, labilnej (nie trwałej) materii organicznej.
Zwiększona dostawa fitodetrytusu do dna zbiornika prowadzi do znacznego wyczerpania się zasobów tlenu w górnych partiach osadu oraz wodach przydennych, w wyniku zużywania go w procesie tlenowego rozkładu materii organicznej. Dodatkowo, trwająca wciąż depozycja cząstek mineralnych, szczególnie frakcji ilastej i pyłowej prowadzi do odizolowania osadzonej wcześniej, wzbogaconej w materię organiczną warstwy wraz z biomasą żerujących bakterii od wpływów środowiska zewnętrznego, a przede wszystkim od lepiej natlenionych wód przydennych.
W związku z pojawiającą się anoksją, większa część materii organicznej rozkładana jest przez bakterie beztlenowe. W wyniku ich działalności oraz podniesienia się frontów redoks (poziomu redukcji azotanów i poziomu redukcji siarczanów), w górnych partiach osadu pojawia się siarkowodór, który dodatkowo ogranicza wgłębną działalność fauny drążącej, a tym samym wprowadzanie tlenu w głąb osadu poprzez bioturbacje. Wraz z trwającą sedymentacją minerałów ilastych powoduje to całkowitą izolację warstwy organicznej od strefy natlenionej i ograniczenie procesów remineralizacji wyłącznie do beztlenowych.
Oba procesy rozkładu materii organicznej, aerobowy oraz anaerobowy, stanowią początek drugiego stadium powstawania ropy naftowej, diagenezy.
Literatura:
- Zawisza, L., 2009. Geologia Naftowa. Kraków, styczeń, 2009. Dostęp: marzec, 2014. Dostępny pod adresem: wiertnictwo.w.of.pl/pliki/naftowa/naftowa2.pdf
- Tissot, B.,P., Welte, D., H., 1984. Petroleum Formation and Occurrence. Second Revised and Enlarged Edition. Springer- Verlag Berlin Heidelberg 1978 and 1984. DOI: 10.1007/978-3-642-87813-8
autor: Katarzyna Dybkowska
