Hasła / Terms na literę Z

Wyodrębniony technicznie i organizacyjnie zespół środków służących bezpośrednio do wykonywania działalności regulowanej ustawą w zakresie wydobywania kopalin ze złóż, a w podziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny wraz z pozostającym w związku technologicznym z wydobyciem kopaliny przygotowaniem wydobytej kopaliny do sprzedaży, podziemnego bezzbiornikowego magazynowania substancji, podziemnego składowania odpadów albo podziemnego składowania dwutlenku węgla, w tym wyrobiska górnicze, obiekty budowlane, urządzenia oraz instalacje.

źródło: Ustawa prawo geologiczne i górnicze

Zasoby złoża lub jego części, których cechy naturalne spełniają określone wymagania, kryteria bilansowości i umożliwiają podjęcie eksploatacji.

Ilość wody w jednostce bilansowej, możliwa do wykorzystania gospodarczego w danym okresie czasu, przy zachowaniu ograniczeń związanych z wymaganiami ochrony środowiska naturalnego.

Całkowite zasoby kopalin, nie uwzględniające strat powstałych w trakcie eksploatacji i przeróbki

źródło: W. Mizerski, H. Sylwestrzak, Słownik geologiczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002

Część zasobów bilansowych, których eksploatacja nie jest obecnie możliwa z przyczyn technicznych, ekonomicznych lub wymagań ochrony środowiska

źródło: W. Mizerski, H. Sylwestrzak, Słownik geologiczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002

Zasoby złoża lub jego części, których eksploatacja jest obecnie nieopłacalna lub technicznie niemożliwa, ale może spełnić te warunki w przyszłości

źródło: W. Mizerski, H. Sylwestrzak, Słownik geologiczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002

Zasoby określone szacunkowo na podstawie prawidłowości wykształtowania i rozmieszczenia złóż oraz wstępnych badań wyjaśniających budowę geologiczną większego obszaru.

Część zasobów bilansowych, która może być przedmiotem ekonomicznie uzasadnionej eksploatacji przy spełnieniu wymagań ochrony środowiska.

źródło: W. Mizerski, H. Sylwestrzak, Słownik geologiczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002

Zasoby złoża lub jego części, których cechy naturalne spełniają określone wymagania (kryteria bilansowości złoża), przy których eksploatacja złoża jest możliwa technicznie i uzasadniona ekonomicznie

źródło: W. Mizerski, H. Sylwestrzak, Słownik geologiczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002

Suma zasobów dyspozycyjnych (określonych na podstawie dokumentacji pozytywnie zaopiniowanych przez Komisję Dokumentacji Hydrogeologicznych) oraz perspektywicznych, oszacowanych z zastosowaniem metod uproszczonych, stanowiąca podstawę dla przeprowadzenia analizy stanu zasobów wodnych w obszarach dorzeczy i regionach wodnych.

Genetycznie powiązane ze sobą litofacje, które powstały w jednym środowisku sedymentacyjnym, ale w wyniku różnych procesów depozycyjnych, np. zespół litofacji wykształcony na piaszczystym wybrzeżu będzie obejmował utwory wydmowe, plażowe i płytkiego przybrzeża.

ang. final consumption

Zużycie nośników energii na potrzeby technologiczne, produkcyjne i bytowe bez dalszego przetwarzania na inne nośniki energii. Wsad i potrzeby przemian energetycznych oraz straty powstałe u producentów i dystrybutorów są ze zużycia końcowego wyłączone. Uwzględnia się natomiast zużycie paliw na produkcję ciepła, zużywanego w całości przez jego wytwórcę.

źródło: GUS, 2013

Rozdrobniony materiał skalny, powstały w wyniku zwiercania skały przez świder wiertniczy w trakcie wykonywania otworów wiertniczych.

Złoża ropy i gazu gromadzące się w pułapkach naftowych - w zbiornikowych porowatych skałach przepuszczalnych, uszczelnionych skałami nieprzepuszczalnymi. Skałę zbiornikową najczęściej stanowią piaskowce lub wapienie/dolomity. Jako skały izolujące najczęściej występują łupki ilaste, nieporowate i niespękane wapienie, sól lub anhydryty. Wydobycie węglowodorów ze złóż konwencjonalnych wymaga odwiercenia otworu pionowego, do którego dzięki przepuszczalności skał zbiornikowych ropa i gaz napływają samoczynnie.

Złoża gazu i ropy w skałach mikroporowatych, nieprzepuszczalnych oraz inne nietypowe formy złóż. Wyróżniamy wśród nich: gaz i ropę z formacji łupkowych (shale gas, shale oil), gaz i ropę zamkniętą (tight gas, tight oil), metan w pokładach węgla (coalbed methane), piaski bitumiczne (tar sands), oraz hydraty gazowe (gas hydrates). Ich wydobycie wymaga zastosowania najnowocześniejszych technologii, w tym zabiegów stymulacji złoża. Niektóre, jak gazohydraty nie mają jeszcze opracowanych przemysłowych metod wydobycia.

Naturalne nagromadzenie minerałów i skał oraz innych substancji stałych, gazowych i ciekłych, których wydobywanie może przynieść korzyść gospodarczą.

źródło: Ustawa Prawo geologiczne i górnicze