Występowanie złóż ropy łupkowej na świecie

Gdzie na świecie znajdują się złoża ropy łupkowej?

Prace nad rozpoznaniem i oszacowaniem zasobów ropy naftowej zamkniętej w skałach łupkowych wciąż trwają.

Corocznie zmieniają się wartości szacunkowe przedstawiane przez służby geologiczne poszczególnych krajów oraz koncerny poszukujące ropy. Rozpoznanie utrudnia fakt, że czarne łupki tworzyły się wiele razy w historii Ziemi, w różnych środowiskach i miejscach całym świecie.

Poniżej przedstawiono mapę występowania rozpoznanych oraz potencjalnych złóż gazu i ropy w skałach łupkowych.

występowanie ropy na świecie

Obszary występowania gazu i ropy w formacjach łupkowych świata (źródło: EIA/ARI, 2013)

Najnowsze dane dotyczące zasobów ropy łupkowej oraz zasobów wydobywalnych prezentuje raport EIA (Amerykańska Agencja Informacji do Spraw Energii) i ARI (Advanced Research Institute) z 2013 roku. EIA/ARI przedstawiają pierwszą dziesiątkę krajów o najwyższych szacunkowych zasobach wydobywalnych. Rozkład potencjalnie wydobywalnych złóż, w krajach pierwszej dziesiątki zaprezentowano na wykresie poniżej (źródło: EIA/ARI, 2013).

zasoby ropa naftowa - Świat

W ilości zasobów wydobywalnych zdecydowanie przoduje Rosja, posiadająca wydobywalne złoża o szacunkowej ilości 75 miliardów baryłek ropy. Ogromne zasoby znajdujące się na terytorium Rosji sprawiają, że jednocześnie Europa przoduje w rankingu kontynentów o największych zasobach ropy łupkowej.

Zaraz po niej znajdują się kolejno:

  • Ameryka Północna (głównie zasoby złożowe USA),
  • Ameryka Południow,
  • Azja,
  • Afryka,
  • Australia.

łupkowa ropa naftowa świat

Poniżej przedstawiamy informacje dotyczące szacowanych zasobów ropy łupkowej oraz miejsc, gdzie występują złoża (baseny sedymentacyjne - zbiorniki, w których zachodziła depozycja osadów tworzących skałę łupkową, jak i szczątków materii organicznej z której powstała ropa).

Europa Wschodnia

Największe na obszarze Europy złoża zlokalizowane są na terenach Rosji, w obrębie basenu zachodniosyberyjskiego. Znajdują się one w łupkach formacji Bazhenov wieku późna jura - wczesna kreda. Skały i materia organiczna w nich zawarta utworzyły się w morzu.

łupkowa ropa naftowa - Europa wschodnia

Drugie co do wielkości złoża ropy w łupkach na obszarze Europy Wschodniej znajdują się na terytorium Polski. Są one jednak wielokrotnie mniejsze od złóż syberyjskich. Ze względu na ich szczególne znaczenie, polskie złoża  omówione zostaną w osobnym rozdziale.

Złoża znajdujące się na terytoriach Rosji (Kaliningrad) oraz Litwy stanowią przedłużenie występującego na terytorium Polski basenu Bałtyckiego. Podobnie jak u nas, ropa występuje tu w formacji łupków sylurskich, pochodzenia morskiego.       

Złoża Bułgarii, Rumuni i Ukrainy występują w obrębie basenu dnieprowsko-donieckiego, w formacji łupków późnokarbońskich oraz w obrębie basenu Platformy Mezyjskiej, w formacji łupków późnosylurskich jak i późnojurajskiej formacji Etropole. Nalezy zaznaczyc, że w obrębie basenu Platformy Mezyjskiej odnotowano obecność wyłącznie kondensatu (czyli mieszanki ropy i nowo powstającego gazu). Wymienione złoża również występują w skałach o pochodzeniu morskim. 

Europa Zachodnia

Największe szacunkowe zasoby ropy znajdują się w skałach łupkowych basenu paryskiego we Francji. Ropa występuje tu zarówno we wczesnojurajskich osadach morskich jak i karbońsko-permskich łupkach środowiska jeziornego.

łupkowa ropa naftowa - Europa zachodnia

Na obszarze Holandii ropa z łupków może występować w basenie zachodnio-holenderskim, gdzieznajduje się w karbońskich osadach jeziornej formacji Epen, karbońskiej formacji Geverik morskiego pochodzenia oraz jurajskich łupkach posidoniowych.

W Wielkiej Brytanii ropa z łupków występuje w basenie Południowej Anglii, w morskich łupkach wczesnej jury (lias).

Na terenach Niemiec złoża tego typu ropy występują w basenie Dolnej Saksonii, w formacji łupków posidoniowych (jura) o pochodzeniu morskim oraz jeziornej formacji Wealden, wieku kredowego.

W Hiszpanii ropa w postaci kondensatu występuje na obszarze basenu baskijsko-kantabryjskiego, w morskich utworach liasu (wczesna jura).

Ameryka Północna

Na obszarze Ameryki Północnej największe złoża ropy łupkowej znajdują się na terytoriach Stanów Zjednoczonych.

łupkowa ropa naftowa - Ameryka Północna

Najważniejsze złoża znajdują się na terytoriach stanu Montana oraz stanu Dakota Północna, w obrębie basenu Willistona, w formacji Bakken. Są to morskie osady wieku dewońskiego do wczesnego karbonu. Formacja swoim zasięgiem obejmuje również terytoria Kanady (regiony  Saskatchewan i Manitoba).

Występujące tu złoża są obecnie jedynymi eksploatowanymi na skalę przemysłową złożami ropy łupkowej na świecie. W 2011roku  pracowało tu 2000 szybów, osiągając wydajność do 75 tysięcy baryłek ropy dziennie. Według portalu gazlupkowy.pl w 2012 roku produkcja ropy łupkowej formacji Bakken wynosiła 233 tysiące baryłek ropy dziennie.

ropa łupkowa Ameryka Północna wydobycie

Zasoby ropy łupkowej Meksyku rozmieszczone są w obrębie basenów:

  • Burgos (formacja Eagle Ford Shale, wieku środkowo-późno kredowego),
  • Tampico - część południowo - wschodnia (formacja Pimienta, wieku jurajskiego),
  • Tuxpanu (formacja Tamaulipas, wieku środkowo-późnokredoweg i kontynuującej się tu formacji Pimienta),
  • Veracruz, w formacji łupków Maltrata, wieku późnokredowego.

Wszystkie roponośne formacje łupkowe na obszarze Meksyku mają genezę morską.

Azja

W Azji największe złoża występują na terytorium Chin. Złoża ropy w skałach łupkowych występują tu na obszarze Basenu Jianghan, w formacji łupkowej Longmaxi (późny sylur), przy czym stwierdza się tu występowanie raczej samego kondensatu.

łupkowa ropa naftowa - Azja

W obrębie Basenu Jianghan, ropa występuje w permskiej formacji Qixia/Maokou. Część złóż zlokalizowana jest w obrębie basenu Greater Subei, gdzie ponownie w formie kondensatu występują w obrębie formacji Wufeng/Gaobiajian (późny ordowik/wczesny sylur) oraz późno permskiej formacji łupkowej. Skały tych formacji tworzyły się w środowiskach morskich. Na terenie Chin, w basenach Tarim (późno triasowa formacja Ketuer), Junggar (permaska formacja Pingdiquan/Lucaogou oraz łupki triasu) oraz Songliao (kredowa formacja Qingshankou) stwierdza się występowanie ropy w skałach łupkowych o pochodzeniu jeziornym.

Złoża na terytoriach Indonezji, w basenach Sumatry, Kutei i Tarakan są także złożami powstałymi w osadach jeziornych. Wszystkie zawierające ropę skały na obszarze Indonezji utworzyły się w czwartorzędzie.

W Pakistanie oraz Indiach złoża ropy łupkowej występują w basenach:

  • Cambay (późnokredowo-trzeciorzędowa formacja Cambay),
  • Krishna-Godavari (perm-trias),
  • Cauvery (formacja Sattapadi-Andimadam, wieku kredowego),
  • Doliny Damodaru (fromacja Barren Measure, wieku perm-trias,
  • Dolnego Indusu w formacjach Sembar (późna kreda) i Ranikot (paleocen).

Wszystkie złoża na tych terytoriach występują w skałach o pochodzeniu morskim.

W Turcji ropa w łupkach występuje w basenie południowo-wschodniej Anatolii w morskiej formacji Dadas, wieku sylur-dewon oraz w basenie Thrace w formacji Hamitabat, wieku środkowy-późny eocen. Złoża te posiadają genezę morską.

Na obszarze Mongolii łupki roponośne występują w basenie wschodniej Gobi oraz Tamtsag. W obu basenach kontynuują się jako jedna formacja Tsagaantsav, wieku późnokredowego. Skały tej formacji tworzyły się w środowisku jeziornym.

W Jordanie złoża ropy łupkowej występują w obrębie basenu o nazwie Wadi Sirhan, w sylurskiej formacji Batra, o pochodzeniu morskim.

Ameryka Południowa

Wśród krajów Ameryki Południowej najwyższy potencjał złóż ropy w łupkach posiada Argentyna. Łupki roponośne występują tu na obszarach czterech basenów:

  • Neuquen, w formacjach  Los Molles oraz Vaca Muerta (późna jura-wczesna kreda),
  • San Jorge (formacja Pozo D-129, o genezie jeziornej),
  • południowo-magellańskim (formacja Late Inoceramus- Magnas Verdes),
  • Parany w Formacji Ponta Grossa.

łupkowa ropa naftowa - Ameryka Południowa

Na terenach Brazylii ropa występuje w łupkach basenów:

  • Parany (formacja Ponta Grossa),
  • Solimões (formacja Jandiatuba)
  • Amazonki (formacja Barreirinha).

Wszystkie formacje powstały w dewonie, w środowisku morskim.

Złoża Boliwii, Paragwaju i Urugwaju znajdują się w strefie dwóch ogromnych basenów:

  • Parany (formacja Ponta Grossa i Cordobes)
  • Basenu Chaco (formacja Los Monos).

Ropa występuje tu w łupkach wieku dewońskiego, które powstały w środowisku morskim.

Zasoby Chile znajdują się późnokredowych, morskich utworach formacji  Estratos con Favrella, w basenie Magellana.

Afryka

Na obszarze kontynentu afrykańskiego największe szacunkowe złoża ropy w łupkach znajdują się w basenach na terytorium Libii. Są to baseny:

  • Ghadames (sylurska formacja Tannezulf, formacja łupków późnego dewonu),
  • Syrty (późnokredowe formacje Sirte/ Rachmat Shale oraz Etel Shale),
  • Murzuq (gdzie kontynuuje się występowanie sylurskich łupków formacji Tannezulf).

Wszystkie te formacje tworzyły się w środowiskach morskich.

łupkowa ropa naftowa - Afryka

Złoża Algierii, to przede wszystkim ropa zamknięta w późnodewońskich łupkach basenu Ghadames. W pozostałych basenach Algierii (Illizi, Ahnet, Reggae, Tindouf) oraz w facji łupków sylurskich Tannezuft w strefie basenu Ghadames nie występuje dojrzała ropa naftowa, a jedynie jej kondensat. Wszystkie łupki na obszarach Algierii zwierające ropę lub jej kondensat powstawały w środowiskach morskich.

Egipskie zasoby ropy w łupkach występują w obrębie moskiej, środkowo-jurajskiej formacji Khatatba. Kontynuuje się ona na obszarze czterech basenów:

  • Abu Gharadig,
  • Shoushan-Matruh,
  • Alamein
  • Natrun.

W dwóch pierwszych basenach ropa występuje w formie kondensatu.

Tunezyjskie złoża ropy w łupkach należą do dzielonego razem z Libią basenu Ghadames i występują w facjach sylurskiej formacji Tannezulf (w formie kondensatu) oraz w łupkach późnego dewonu.

Zawierające ropę łupki późnego syluru kontynuują się także na obszarach Maroka, w basenie Tindouf.

Australia

Na obszarze Australii potencjalne złoża ropy w łupkach występują w utworach pięciu basenów. Cztery z nich to baseny o genezie morskiej.

łupkowa ropa naftowa - Australia

Należą do nich:

  • Perth (późnotriasowa formacja Kockatea),
  • Canning (formacja łupków Goldwyer, wieku późny ordowik),
  • Georgina (środkowo-kambryjska formacja łupków Arthur) 
  • Basen Beetaloo (prekambryjskie formacje Velkerri oraz Kalla).

Australijskie zasoby ropy występują również w łupkach basenu Cooper, w obrębie jeziornej, permskiej formacji łupkowej Roseneath-Epsilon-Murteree.

Autor: kdyb

Wróć do poprzedniej strony