Zasoby gazu łupkowego – bieżąca sytuacja w wybranych krajach
Pokłady skał łupkowych znajdują się w wielu krajach na całym świecie, a raporty dotyczące wielkości zasobów podają coraz większe szacunki. Wielkość tych szacunków zależy od przyjętej metodologii i liczby analizowanych formacji skalnych i krajów. Przyjmując dane za Międzynarodową Agencją Energii światowe technicznie wydobywalne zasoby gazu łupkowego kształtują się na poziomie 212 mld m3, co stanowi ponad jedną czwartą światowych zasobów gazu ziemnego (Międzynarodowa Agencja Energetyczna (MAE), World Energy Outlook 2013, OECD/IEA, Paryż. Dane dotyczące zasobów w poszczególnych krajach odnoszą się w całym tekście do technicznie wydobywalnych zasobów na koniec 2012 roku, zgodnie z danymi opracowanymi przez MAE).
Wiele państw jest zainteresowanych rozpoczęciem wydobycia gazu łupkowego, widząc pozytywny wpływ jaki wywarła tzw. cicha rewolucja łupkowa, która przetoczyła się przez Stany Zjednoczone w ciągu ostatniej dekady. Jej wpływ na poprawę konkurencyjności gospodarki oraz rosnącą niezależność energetyczną Stanów Zjednoczonych jest trudny do przecenienia. W chwili obecnej komercyjne wydobycie gazu łupkowego odbywa się w całości w Ameryce Północnej, gdzie Stany Zjednoczone odpowiadają za 96% światowej produkcji, a Kanada za pozostałe 4%. Jednakże coraz więcej krajów przystępuje do poszukiwania gazu łupkowego z nadzieją na powtórzenie sukcesu USA. Globalne perspektywy oraz tempo rozwoju wydybycia gazu łupkowego będą zależeć od wielu czynników, które będą kształtować się indywidualnie dla każdego z państw zainteresowanych gazem łupkowym i spowodowane będą m.in. różnicami geologicznymi, środowiskowymi, społecznymi oraz rynkowymi wpływając na rozmiar, koszty i poziom opłacalności wydobycia. Jak kształtuje się obecna sytuacja poza Ameryką Północną?
Poniżej zostały przedstawione wybrane państwa, które zamierzają rozpocząć wydobycie gazu z łupków lub w których toczy się dyskusja na temat jego wydobycia.
Algieria
Algieria posiada trzecie co wielkości złoża gazu łupkowego na świecie, kształtujące się na poziomie 20 mld m3. Algieria przeprowadziła w 2013 roku zmiany w reżimie regulacyjnym wprowadzając m.in. zachęty podatkowe dla ułatwienia inwestycji w rozwój gazu łupkowego. Zagwarantowane zostało jednak, że państwowa spółka energetyczna Sonatrach zachowa swoją dominującą pozycję w sektorze energetycznym sprawując wyłączną kontrolę nad badaniami, gazociągami oraz większościowym udziałem w przemyśle rafineryjnym. Istotnymi przeszkodami w rozwoju wydobycia pozostają jednak kwestie bezpieczeństwa (szczególnie w świetle ataku terrorystycznego na instalację gazową w Amenas w styczniu 2013 roku) oraz ograniczony dostęp do wody niezbędnej do wydobycia. Obie te kwestie mogą wpłynąć na wzrost kosztów inwestycji.
Argentyna
Argentyna posiada drugie co do wielkości złoża gazu łupkowego na świecie (ponad 22 mld m3) zlokalizowane w czterech basenach, z czego w szczególności olbrzymie pole gazowe Vaca Muerta w basenie Neuquen przy granicy z Chile wzbudza zainteresowanie ze względu na potencjalną wielkość zasobów, korzystną strukturę geologiczną oraz istniejącą infrastrukturę (gazociągi oraz drogi). Prace eksploracyjne są w toku, a liczba istniejących odwiertów już w 2012 roku wynosiła powyżej 80. Ze względu na wielkość zasobów Argentyna znajduje się w centrum zainteresowania inwestorów, które ma odzwierciedlenie m.in. w umowie joint-venture pomiędzy amerykańską spółką Chevron a argentyńską państwową spółką energetyczną YPF dotyczącą wydobycia gazu łupkowego. Ponadto YPF zamierza przeznaczyć ponad 6,5 mld dolarów na rozwój produkcji do 2017 roku. Jednakże czynnikami, które hamują dynamiczny rozwój wydobycia jest w szczególności niska cena gazu, dostęp do kapitału oraz obawa przed interwencjami politycznymi związanymi głównie z nacjonalizacją YPF w 2012 roku. Trwające obecnie rozmowy pomiędzy obiema spółkami dotyczące zawarcia porozumienia i wypłaty odszkodowania dla Repsol mogą przyczynić się do poprawy klimatu inwestycyjnego.
Chiny
Wydobycie gazu łupkowego w Chinach znajduje się w jego początkowej fazie z ponad 50 odwiertami, z czego mniej niż połowa faktycznie wydobywa gaz. W chwili obecnej zgodnie z chińskimi źródłami wydobycie osiągnęło 143 mln m3. Chiny mają jednakże olbrzymi potencjał rozwojowy będąc w posiadaniu największych zasobów gazu łupkowego na świecie w wielkości ponad 31 mld m3, ponad dwa razy więcej niż Stany Zjednoczone. Najbardziej perspektywicznymi regionami jest Basen Syczuański, Tarim oraz Basen Północno-Chiński. Do chwili obecnej zostały przeprowadzone dwie rundy przetargów, do których zostały dopuszczone zagraniczne firmy jednakże pod warunkiem, że występowały jako mniejszościowy wspólnik chińskich spółek. Przyjęty w 2012 roku 12. Plan Pięcioletni postawił ambitny cel wydobycia 6,5 mld m3 gazu łupkowego do 2015 roku i między 60 mld m3 a 100 mld m3 do 2020 roku. Pomimo tak wielkiego potencjału jest wiele czynników, które mogą opóźnić realizację tych planów. Należą do nich bardziej skomplikowana struktura geologiczna niż w Stanach Zjednoczonych oraz brak jej wystarczającej znajomości, głębsze położenie pokładów skał łupkowych, trudny dostęp do górskich i jałowych terenów, gdzie znajdują się pokłady gazu, ograniczony dostęp do wody, brak wystarczającej infrastruktury przesyłowej, jak również niskie ceny gazu spowodowane brakiem ich liberalizacji.
Indie
Indie posiadają zasoby 2,7 mld m3 gazu łupkowego. W chwili obecnej trwają pierwsze prace eksploracyjne prowadzone przez państwową spółkę energetyczną ONGC, co stało się możliwe dzięki przyjęciu przez rząd indyjski strategii wydobycia gazu łupkowego, która przewiduje poszukiwanie gazu łupkowego przez dwie spółki należące do państwa na obszarach koncesyjnych przyznanych im bez przeprowadzania przetargu oraz planuje przyznanie innym prywatnym firmom koncesji w drodze przetargu w przyszłości. Istotną kwestią z punktu widzenia zagranicznych inwestorów jest obawa, że miejsca występowania gazu łupkowego pokrywają się z miejscami występowania metanu pokładów węgla, których obszary koncesyjne zostały już w znacznej części rozdysponowane. Rozpoczęcie wydobycia może zostać opóźnione przez brak wystarczającej znajomości skomplikowanej struktury geologicznej, problemy związane z nabywaniem ziemi pod tereny inwestycji, konieczność stworzenia infrastruktury niezbędnej do transportu gazu czy też kwestie związane z zarządzaniem ograniczonymi zasobami wody. Problemem jest również poziom cen gazu, który dotychczas był za niski aby wydobycie gazu łupkowego mogło być opłacalne.
Meksyk
Meksyk posiada znaczące zasoby na poziomie 15 mld m3 znajdujące się na terenach położonych wzdłuż Zatoki Meksykańskiej. Jednak pomimo rozpoczęcia eksploracji przez państwowego monopolistę energetycznego, spółkę Pemex w roku 2010, do chwili obecnej powstało jedynie kilka odwiertów, które nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Główną przyczyną tej sytuacji są wysokie koszty oraz potencjalnie niskie zyski z inwestycji związanych z importem taniego gazu ze Stanów Zjednoczonych. Pozytywny wpływ na rozwój produkcji gazu łupkowego może mieć przeprowadzenie reform konstytucyjnych, które umożliwią dopływ zagranicznych inwestycji. Mimo to plany rozwoju produkcji gazu łupkowego mogą być jednak zagrożone przez kilka czynników, do których należą zapewnienie dostępu do wody, koniecznej do przeprowadzenia szczelinowania hydraulicznego na trenach ubogich w wodę oraz brak rozwiniętej infrastruktury gazowej.
autor: Bartosz Jurga
